SIMON PETLURA

Symon Wasylowycz Petlura (ukr. Си́мон Васи́льович Петлю́ра) urodził się 10 (22) maja 1879 w Połtawie. ukraiński polityk socjaldemokratyczny i narodowy, pisarz, dziennikarz, publicysta oraz księgowy. Uzyskał wstępne wykształcenie w szkołach parafialnych i planował zostać duchownym prawosławnym, jednak został wyrzucony z seminarium po tym, jak odkryto jego działalność  w stowarzyszeniu Hromada.  W 1900 roku został członkiem Ukraińskiej Partii Rewolucyjnej. Przez najbliższe lata przebywał w Jekaterynodarze, gdzie pracował jako nauczyciel i archiwista. W 1903 roku został aresztowany za działalność w organizacji, jednak został zwolniony za kaucją w 1904 roku. Aktywnie działał W kijowie, i Petersburgu zajmując się dziennikarstwem. Po ślubie w 1911 roku przeniósł się do Moskwy. 

Od 1916 był etatowym funkcjonariuszem Wszechrosyjskiego Związku Ziemstw i Miast- organizacji samorządowej utworzonej w celu pomocy państwu rosyjskiemu w organizacji zaopatrzenia i zaplecza szpitalnego dla armii. Wraz z rodziną przeprowadził się do Mińska. Od rewolucji lutowej i obalenia caratu w marcu 1917 roku związany z organizacjami dążącymi do budowy niepodległego państwa ukraińskiego. W kwietniu 1917 zainicjował i zorganizował w Mińsku Ukraiński Kongres Frontu Zachodniego.  Pełniąc tę funkcję został oddelegowany na Ukraiński Kongres Narodowy, zwołany przez Ukraińską Centralną Radę. W grudniu 1917 z jego inicjatywy sformowano Hajdamacki Kosz Słobodzkiej Ukrainy, nad którym objął dowództwo i którym dowodził do marca 1918. 

Po okupacji w lutym 1918 terytorium Ukraińskiej Republiki Ludowej przez wojska niemieckie i austro-węgierskie (w konsekwencji traktatu brzeskiego), obaleniu 28 kwietnia 1918 przy udziale wojsk niemieckich rządu URL i ustanowieniu Hetmanatu Pawła Skoropadskiego Petlura znalazł się w opozycji. W listopadzie 1918 roku, po zawieszeniu broni zawartym w Compiègne przez Ententę z Niemcami, wzniecił powstanie przeciw Skoropadskiemu. 14 grudnia siły Petlury, których trzon stanowił korpus Strzelców Siczowych  zajęły Kijów, restytuując Ukraińską Republikę Ludową. Naczelnym Atamanem (wodzem naczelnym) Armii URL został Petlura. 

 Po upadku Hetmanatu Rosja Sowiecka ogłosiła, że w związku z anulowaniem traktatu brzeskiego przestaje uznawać niepodległość Ukrainy. Na przełomie grudnia 1918 i stycznia 1919 na terytorium Ukraińskiej Republiki Ludowej wkroczyły z kierunku Kurska oddziały Armii Czerwonej, posuwając się w głąb kraju. 3 stycznia 1919 zajęły Charków, instalując tam marionetkowy Tymczasowy Robotniczo-Chłopski Rząd Ukrainy, który proklamował 29 stycznia 1919 powstanie Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. 5 lutego rząd Ukraińskiej Republiki Ludowej pod naporem nacierającej Armii Czerwonej opuścił Kijów, udając się kolejno do Winnicy, Równego i Kamieńca Podolskiego. 

Od sierpnia 1919 brał udział w Warszawie w poufnych rokowania skierowanych przeciw Armii Czerwonej i Rosji Radzieckiej.  21 kwietnia 1920 roku Petlura zawarł układ sojuszniczy z Polską i od polsko-ukraińskiej ofensywy na Kijów do zawieszenia broni w wojnie polsko-bolszewickiej (12 października 1920) był jedyną uznawaną międzynarodowo głową państwa Ukrainy. Po wycofaniu międzynarodowego uznania Ukraińskiej Republiki Ludowej, co było jednym z warunków traktatu ryskiego, przebywał w Polsce. Po żądaniu ekspulsji przez dyplomację radziecką był ukrywany w Polsce przez Henryka Józewskiego i Stanisława Stempowskiego w ich mieszkaniach i domach, przy tolerancji władz polskich. 

Od 1924 roku na emigracji Budapeszcie, Wiedniu, Genewie i w Paryżu. Zamordowany przez zamachowca Szolema Szwarcbarda 25 maja 1926 roku. Zginął najpewniej z inspiracji OGPU, choć kwestia inspiracji zamachu nie została wyjaśniona jednoznacznie. Szwarcbard podczas procesu w Paryżu utrzymywał, że morderstwa dokonał w akcie zemsty za wymordowanie jego rodziny na Ukrainie w okresie rządów Petlury i został przez ławę przysięgłych (i w konsekwencji sąd) uniewinniony. Petlura został pochowany na paryskim cmentarzu Montparnasse.

Źródło informacji



Sed pede ullamcorper amet ullamcorper primis, nam pretium suspendisse neque, a phasellus sit pulvinar vel integer.